Opis
Praca „Antropologia poetycka w dramatach Cypriana Norwida i Karola Wojtyły jest interdyscyplinarnym i komparatystycznym studium nad dramatem odczytywanym przez pryzmat toposu „theatrum mundi”. Interdyscyplinarnym – ponieważ sięga zarówno po narzędzia filologiczne i teatrologiczne, jak filozoficzne oraz teologiczne. Komparatystycznym – ponieważ dramaturgia tytułowych autorów odczytywana jest w swoistym dialogu, w którym obie strony wzajem otwierają dla siebie nowe płaszczyzny sensu. Bogate instrumentarium metodologiczne prowadzić ma w rezultacie do wydobycia aksjologicznych podstaw wizji człowieczeństwa wpisanej w dramaty. Dramaturgia odczytywana jest „w perspektywie chrześcijańskiej wyobraźni” – tak został nazwany rozdział metodologiczny. Za „summę” tej wyobraźni autorka uznaje dzieło Hansa Ursa von Balthasara „Teodramatyka”, w którym historię świętą ujmuje się w kategoriach teatralnych, i stara się uchwycić wątki szczególnie cenne dla badań nad dramaturgią. Kolejny rozdział pracy ukazuje bogactwo doświadczeń teatralnych Cypriana Norwida i Karola Wojtyły, ich rozeznanie w konwencjach teatralnych swoich czasów oraz osobistą ocenę tych trendów. Szczególny akcent położony zostaje na wizję teatru, jaką można odnaleźć w pismach obu autorów – jako sztuki odzwierciedlającej dramatyzm rzeczywistości, a zarazem mającej ścisły związek z sakralnością. Rozdział poświęcony poetyce dramatów jest już wstępem do rozważań nad ich antropologią poetycką. Przedstawia środki, które służą ukazaniu określonej wizji człowieczeństwa, w tym zabiegi mniej „oczywiste”: dłuższe milczenie, monologi, kontemplacyjne „zatrzymania” akcji, medytacyjność. Przede wszystkim podjęty zostaje temat prymatu słowa, w dalszej kolejności czasowość dramatów, na koniec zagadnienia genologiczne. Rozdział antropologiczny został podzielony na dwie części, z których pierwsza poświęcona jest „grze wolności”. W perspektywie teodramatycznej każdy człowiek staje przed wyborem sposobu, w jaki rozegra swoją wolność: na sposób dramatyczny bądź niedramatyczny. Przekonanie to ilustrują liczne przykłady z dramatów obu autorów, obfitujące w momenty „otwierające” bohaterów na nowy wymiar wolności. Druga część tego rozdziału jest kulminacyjna. Konkretne postaci ukazane są w niej jako „osoby” w sensie teo-dramatycznym, to znaczy w odniesieniu do jednostkowej misji, jaką mają wypełnić, „definiując się” w działaniu, a zarazem włączając w „jedyny dramat” Boga-Człowieka. Rozdział piąty jest konkretną propozycją komparatystycznej interpretacji „Krakusa” Cypriana Norwida i „Promieniowania ojcostwa” Karola Wojtyły w świetle „Teodramatyki”, a także przy uwzględnieniu zbieżności w prezentowanym przez obu autorów artystycznym odniesieniu do Biblii. W miejsce zakończenie proponuje się inną paralelną interpretację dwu utworów, tym razem w świetle źródeł personalizmu i myślenia o człowieku jako osobie. Celem jest nie tylko ukazanie różnic w podejściu personalistycznym oraz teodramatycznym, lecz także wskazanie na interesującą zbieżność źródeł, z jakich czerpią oba możliwe narzędzia do badania antropologii w dramacie.
